Pytania i odpowiedzi – ambitniejsze cele unijnego rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego i propagowanie naturalnych pochłaniaczy dwutlenku węgla

Ambitniejsze cele unijnego rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego

Jakie są nowe cele określone w rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego i jakie sektory są nim objęte?

W rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (rozporządzenie ESR) określono cele redukcji emisji dla UE i poszczególnych państw członkowskich w wielu sektorach. Obejmuje ono transport krajowy (z wyłączeniem lotnictwa), budynki, rolnictwo, przemysł drobny i odpady. W sumie emisje objęte wspólnym wysiłkiem redukcyjnym stanowią około 60 proc. całkowitych krajowych emisji gazów cieplarnianych w UE.

W zmienionym rozporządzeniu zobowiązano UE do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych we wspomnianych sektorach o co najmniej 40 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2005 r. Stanowi to znaczny wzrost w stosunku do poprzedniego celu zakładającego redukcję emisji o 29 proc.

Większość państw członkowskich wyznaczy ambitniejsze cele krajowe na mocy zmienionego rozporządzenia. (Malta jest jedynym wyjątkiem). Cele wynoszą obecnie od -10 proc. emisji (Bułgaria) do -50 proc. (Dania, Niemcy, Luksemburg, Finlandia i Szwecja). W poniższej tabeli przedstawiono cele krajowe określone w 2018 r., kiedy po raz pierwszy przyjęto rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (kolumna 1), oraz ambitniejsze nowe cele wyznaczone w następstwie przeglądu rozporządzenia w 2023 r. (kolumna 2).

REDUKCJE EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH PRZEZ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE NA PODSTAWIE ART. 4 UST. 1
	Redukcja emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie w 2030 r. w porównaniu z poziomami ich emisji w 2005 r., określona zgodnie z art. 4 ust. 3
	Kolumna 1	Kolumna 2
Belgia	-35 proc.	-47 proc.
Bułgaria	-0 proc.	-10 proc.
Czechy	-14 proc.	-26 proc.
Dania	-39 proc.	-50 proc.
Niemcy	-38 proc.	-50 proc.
Estonia	-13 proc.	-24 proc.
Irlandia	-30 proc.	-42 proc.
Grecja	-16 proc.	-22,7 proc.
Hiszpania	-26 proc.	-37,7 proc.
Francja	-37 proc.	-47,5 proc.
Chorwacja	-7 proc.	-16,7 proc.
Włochy	-33 proc.	-43,7 proc.
Cypr	-24 proc.	-32 proc.
Łotwa	-6 proc.	-17 proc.
Litwa	-9 proc.	-21 proc.
Luksemburg	-40 proc.	-50 proc.
Węgry	-7 proc.	-17,7 proc.
Malta	-19 proc.	-19 proc.
Holandia	-36 proc.	-48 proc.
Austria	-36 proc.	-48 proc.
Polska	-7 proc.	-17,7 proc.
Portugalia	-17 proc.	-28,7 proc.
Rumunia	-2 proc.	-12,7 proc.
Słowenia	-15 proc.	-27 proc.
Słowacja	-12 proc.	-22,7 proc.
Finlandia	-39 proc.	-50 proc.
Szwecja	-40 proc.	-50 proc.

Jakie są nowe cele rozporządzenia w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa?

W zmienionym rozporządzeniu w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) wyznaczono ambitniejszy unijny cel w zakresie pochłaniania dwutlenku węgla netto przez naturalne pochłaniacze do 310 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla do 2030 r. W tym akcie prawnym wyznaczono ambitne i sprawiedliwe cele dla każdego państwa członkowskiego, aby zwiększyć pochłanianie netto z LULUCF i odwrócić ogólną tendencję w zakresie zmniejszania się pochłaniania dwutlenku węgla w UE.

Państwa członkowskie są odpowiedzialne za dbanie o swoje pochłaniacze dwutlenku węgla i ich rozbudowę, aby osiągnąć nowy cel UE. Państwa członkowskie dysponują wieloma środkami mającymi na celu poprawę gospodarowania gruntami, w tym zrównoważoną gospodarką leśną lub ponownym nawadnianiem torfowisk, i powinny zaktualizować swoje plany strategiczne w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), aby odzwierciedlić większe ambicje w odniesieniu do sektora gruntów. Fundusze UE, takie jak program LIFE, oferują wsparcie finansowe na działania w dziedzinie klimatu w rolnictwie i leśnictwie.

Rozporządzenie upraszcza obowiązujące przepisy i poprawia jakość monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji i pochłaniania dzięki dokładniejszemu i bardziej precyzyjnemu monitorowaniu danych, takich jak dane geograficzne i teledetekcja. W latach 2021–2025 cele krajowe pozostają dostosowane do tzw. zasady zerowego salda mającej na celu utrzymanie obecnych poziomów pochłaniania dwutlenku węgla.

W drugiej fazie w latach 2026–2030 unijny cel pochłaniania netto z LULUCF wzrośnie do 310 mln ton ekwiwalentu CO2, co wprowadzi UE na ścieżkę prowadzącą do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r. Każde państwo członkowskie wniesie sprawiedliwy wkład w ramach celu rozdzielonego między państwa członkowskie w oparciu o najnowsze poziomy pochłaniania lub emisji oraz potencjał dalszego zwiększania pochłaniania.

W jaki sposób te akty prawne są ze sobą powiązane i jakimi mechanizmami w zakresie elastyczności dysponują państwa członkowskie?

Rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego jest bezpośrednio powiązane z rozporządzeniem w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF). Aby ułatwić osiągnięcie odpowiednich celów, do przepisów dotyczących wspólnego wysiłku redukcyjnego i LULUCF włączono szereg mechanizmów w zakresie elastyczności. Pod pewnymi warunkami osiągnięcie nadwyżki w sektorze wspólnego wysiłku redukcyjnego (ograniczenie większej ilości emisji niż jest to wymagane) może zostać wykorzystane do skompensowania nadmiernych emisji w sektorze LULUCF i odwrotnie. Rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego umożliwia również dziewięciu państwom członkowskim wybór wykorzystania ograniczonej liczby uprawnień w ramach EU ETS do kompensowania emisji w sektorach objętych wspólnym wysiłkiem redukcyjnym. Te uprawnienia w ramach EU ETS zostałyby odjęte od liczby uprawnień, które byłyby sprzedawane na aukcji przez organy krajowe dla sektorów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji, co oznaczałoby, że redukcje emisji zostałyby przeniesione z jednego sektora gospodarki do drugiego.

Aby zapewnić monitorowanie i zgodność, państwa członkowskie są zobowiązane do składania rocznych sprawozdań na temat swoich emisji w ramach sektorów objętych wspólnym wysiłkiem redukcyjnym i LULUCF. Komisja co roku ocenia postępy w osiąganiu celów i przedstawia sprawozdania na ten temat. Jeżeli państwo członkowskie jest dalekie od osiągnięcia wyznaczonych celów, będzie zobowiązane do przedłożenia Komisji odpowiedniego planu działania.

Odbudowa zasobów przyrodniczych odgrywa ważną rolę w ograniczaniu postępu globalnego ocieplenia dzięki wychwytywaniu i składowaniu dwutlenku węgla oraz przystosowaniu się do zmiany klimatu, a także w łagodzeniu skutków coraz bardziej gwałtownych klęsk żywiołowych, takich jak powodzie, susze i fale upałów. Wiele zdegradowanych siedlisk, takich jak lasy, torfowiska, słone bagna i skupiska trawy morskiej, ma znaczny potencjał składowania dwutlenku węgla w biomasie i glebie. Ich odbudowa jest zasadniczym elementem strategii łagodzenia zmiany klimatu i może pomóc w osiągnięciu celów LULUCF.

Dalsze informacje

Komunikat prasowy